خارش کف دستشرایطی است که همه ما هر چند وقت یک بار، آن را تجربه می‌کنیم. دلیل به وجود آمدن این خارش‌ها همیشه هم رسیدن به پول و ثروتنیست! خارش کف دستمعمولا به دلیل مشکلات پوستیبه وجود می‌آید؛ اما در مواردی نادر می‌تواند نشان دهنده بیماری خطرناکیباشد. به همین علت بهتر است در مورد آن بیشتر بدانید.
می‌خواهیم ۶ دلیل احتمالی ایجاد خارش کف دست و راه‌های جلوگیری از بازگشت خارش و درمان آن را به شما معرفی کنیم. با ما همراه باشید…
علت‌های ایجاد خارش کف دست
خارش بدن در هر نقطه که به وجود بیاید، می‌تواند آزار دهنده باشد. از آنجایی که ما بیشتر کارهای روزمره مان را با دستانمان انجام می‌دهیم، خارش کف دست می‌تواند در زندگی مان اختلال ایجاد کند.
دلایل خارش کف دست عبارتند از :
- اگزمای پوستی؛
- حساسیت و آلرژی؛
- دیابت؛
- عوارض برخی داروها؛
- سیروز کبد؛
- اختلالات عصبی.
۱. اگزمای دست
بر طبق گزارش‌های انجمن ملی اگزما، مشخص شد که حدود ۱۰ درصد از مردم کل دنیا دچار اگزما هستند. اگزما غیر مسری است و می‌تواند باعث ایجاد خارش، قرمزی پوست، ایجاد زخم و ترک خوردگی، خشکی و تاول شود.
نوعی اگزما به نام اگزمای دیشیدروسیس(نام‌های دیگر آن: دیشیدروتیک یا پومفولیکس) وجود دارد که باعث ایجاد تاول‌های خیلی ریز روی پوست دست و پای شخص و خارش شدید می‌شود.
معمولا افرادی که دچار اگزما می‌شوند بیش از حد در معرض رطوبت یا مواد شیمیایی مضر قرار دارند. شغل‌هایی که باعث بروز علائم اگزما می‌شوند عبارتند از:
- آشپزی یا تهیه مواد غذایی؛
- نظافت؛
- آرایشگری؛
- کادر مراقبت‌های بهداشتی؛
- مکانیکی.
۲. واکنش‌های آلرژیک
در برخی مواقع شخص دائما در معرض ماده‌‌‌ای تحریک کننده یا شیمیایی قرار می‌گیرد که باعث ایجاد واکنش آلرژیک در او می‌شود. به این نوع واکنش آلرژیک، درماتیت تماسی می‌گویند. این واکنش معمولا ۴۸ الی ۹۶ ساعت پس از تماس پوستی با ماده حساسیت زا به وجود می‌آید.
مواد تحریک کننده‌‌‌ای (آلرژن) که می‌توانند باعث درماتیت پوستی شوند عبارتند از:
- فلزات (مانند حلقه طلا یا جواهراتی که از فلزات دیگر ساخته شده)؛
- عطرها؛
- مواد ساخته شده از لاتکس (مانند دستکش و…)؛
- صابون؛
- مواد ضد عفونی کننده؛
- مواد ضد باکتری؛
- گرد و غبار و خاک؛
- آب حاوی مقدار زیادی کلر .
گاهی اوقات قبل از اینکه درماتیت ظاهر شود، شخص چندین بار علائمی‌مانند خارش بسیار خفیف را تجربه می‌کند. این خارش‌ها در نتیجه ترشح هیستامین توسط بدن ایجاد می‌شوند.
۳. دیابت
افزایش قند خود در افراد مبتلا به دیابت می‌تواند باعث ایجاد خشکی پوست بدن شود. با گذشت زمان، خشکی بیشتر و باعث به وجود آمدن خارش می‌شود. ممکن است نواحی خارش دار متورم و قرمز رنگ شوند. در واقع بین دیابت و خارش پوست رابطه مستقیم وجود دارد .
۴. عوارض داروها
در بعضی مواقع خارش کف دست در نتیجه مصرف داروی خاصی به وجود می‌آید. ممکن است شخصی به دارویی حساسیت خفیف داشته باشد و بدن فرد با مصرف دارو، هیستامین تولید کند.
از آنجایی که هیستامین معمولا در دست و پا‌ها جمع می‌شود، احتمال خارش این دو نقطه بیشتر از سایر نقاط بدن است.
اگر داروی خاصی مصرف می‌کنید و دچار خارش شده اید، قبل از اینکه مصرف دارو را قطع کنید با پزشکتان مشورت کنید تا در صورت لزوم داروی دیگری را تجویز کند. البته اگر علائم بسیار شدید و غیر قابل تحمل هستند، برای جلوگیری از عوارض شدید تر، می‌توانید تا زمان مراجعه به پزشک مصرف دارو را قطع کنید.
۵. سیروز صفراوی
یکی از اختلالات خود ایمنی که کبد را تحت تاثیر قرار می‌دهد، کولانژیت یا سیروز صفراوی اولیه (PBC) نام دارد. در این بیماری بدن بیمار، مجرای صفراوی (مجرایی که کبد را به معده وصل می‌کند) را جسم خارجی فرض کرده و سعی می‌کند آن را دفع کند و از بین ببرد.
در نتیجه صفرا در کبد جمع می‌شود و به کبد آسیب می‌زند. این اختلال خود ایمنی باعث ایجاد خارش و لکه‌های پوستی می‌شود.
علائم دیگر سیروز صفراوی عبارتند از:
- تغییر رنگ کف دست؛
- حالت تهوع؛
- دردهای استخوانی؛
- اسهال؛
- تیره شدن رنگ ادرار؛
- زردی پوست و چشم.
این بیماری در زنان بیشتر از مردان دیده می‌شود و تاکنون علت مشخصی برای ابتلا به آن پیدا نشده است.
معمولا پزشک برای درمان خارش افراد مبتلا به سیروز صفراوی داروی کلستیرامین (Questran) را تجویز می‌کند.
۶. آسیب به اعصاب
گاهی اوقات بیماری‌هایی مانند: دیابت و … باعث به وجود آمدن آسیب‌های عصبی می‌شوند. وقتی اعصاب بدن آسیب ببینند، پیام‌ها به درستی به مغز نمی‌رسند و در نتیجه ممکن است بیمار در قسمتی از بدنش احساس خارش کند( مانند کف دست)؛ در حالی که آن قسمت از بدن هیچ مشکلی ندارد.
یکی از این اختلالات عصبی “نشانگان مجرای مچ دستی” یا “سندرم تونل کارپ” نام دارد که به دلیل فشرده شدن اعصابی که در تونل کارپال مچ دست قرار دارند، ایجاد می‌شود.
سندرم تونل کارپ عوارض مختلفی، مانند: بی حسی دست، ضعف، خارش و درد دست‌ها را به همراه دارد. این خارش‌ها معمولا در کف دست و در شب ایجاد می‌شوند.
اگر به این سندرم تونل کارپ مبتلا هستید؛ بهتر است برای درمان و کاهش عوارض آن به پزشک مراجعه کنید. در مواردی که درد و ناراحتی خیلی شدید نباشد، برای درمان باید به دستهایتان استراحت داده و از وارد کردن فشار به مچ دستهایتان خودداری کنید! در صورتی که علائم این بیماری بسیار شدید و غیر قابل تحمل باشد، پزشک برای کمتر کردن فشار وارده بر اعصاب، جراحی را پیشنهاد می‌کند.
دیابت و خارش کف دست
در اکثر مواقع کسانی که دیابت دارند، دچار خارش‌هایی در کف دست یا کف پایشان می‌شوند.
طی مطالعه‌‌‌ای در سال ۲۰۱۰، مشخص شده است که حدودا ۱۱.۳ درصد از افرادی که به دیابت مبتلا هستند دچار خارش می‌شوند و فقط ۲.۹ درصد از افراد عادی، این خارش‌ها را تجربه می‌کنند.
علت اینکه دیابت باعث ایجاد خارش می‌شود به دلیل عوارض این بیماری است. این عوارض عبارتند از:
- نوروپاتی دیابتی:دیابت باعث آسیب‌های عصبی می‌شود که به آن نوروپاتی می‌گویند. در نتیجه این عارضه، ماده‌‌‌ای به نام سیکوتین در بدن آزاد می‌شود که باعث التهاب و آسیب به عصب‌های بدن می‌شود. بعد از آسیب دیدن اعصاب، پیام‌های عصبی به درستی به مغز منتقل نمی‌شود و ممکن است مغز پیام‌هایی را که از پوست دست می‌رسند، خارش تلقی کند.
- نارسایی کبد و کلیه:هر دو این مشکلات می‌توانند باعث ایجاد خارش‌های پوستی شوند.
- واکنش‌های آلرژیک:ممکن است بیمار به داروهای دیابت حساسیت یا واکنش آلرژیک داشته باشد که در نتیجه آن پوست بدنش دچار خارش شود.
در صورتی که مبتلا به دیابت هستید و دچار خارش شده اید، بهتر است هر چه سریع تر به پزشک مراجعه کنید. از آنجایی که بدن مبتلایان به دیابت در مقابل عفونت ضعیف است، ممکن است این خارش‌ها باعث ایجاد عفونت شود و با زیاد شدن عفونت دست یا پا، احتمال قطع عضو افزایش می‌یابد. مراجعه سریع تر به پزشک می‌تواند از خارش و ایجاد عفونت جلوگیری کند.
درمان خارش کف دست
درمان خارش کف دست بستگی به علت به وجود آمدن آن دارد. برای کمتر کردن خارش کف دست در خانه می‌توانید از روش‌های زیر استفاده کنید :
استفاده از پارچه خنک و مرطوب
یک بسته یخی یا پارچه خنک و مرطوب را به مدت ۱۰ الی ۱۵ دقیقه، بر روی کف دستتان قرار دهید. این کار خارش را کمتر می‌کند.
پماد‌های استروئیدی موضعی
استفاده از داروهای حاوی کورتیکواستروئید (کورتون) خارش‌ها را کاهش می‌دهد. می‌توانید این داروها را از داروخانه تهیه کنید.
البته فراموش نکنید که باید از استفاده بیش از حد این داروها خودداری کنید! زیرا باعث نازک تر شدن پوست دستتان می‌شوند.
پوست را مرطوب نگه دارید
برای این کار بهتر است کرم مرطوب کننده را در یخچال نگه دارید و استفاده کنید. در بعضی مواقع مرطوب کردن کردن پوست می‌تواند به کمتر کردن خارش کمک کند.
اگر خارش‌های کف دستتان در نتیجه اگزماست، استفاده از کرم مرطوب کننده (مخصوصا پس از شستشوی دست یا در زمان خشکی پوست) کمک زیادی به درمان خارش‌ها می‌کند.
کرم مرطوب کننده در اکثر فروشگاه‌ها و داروخانه‌ها وجود دارد، می‌توانید کرمی‌را که با پوستتان سازگاری بیشتری دارد، به راحتی انتخاب کنید.
درمان با نور فرابنفش
استفاده از نور فرابنفش در کسانی که دچار اگزما یا سوزش‌های خیلی شدید هستند، موثر است. برای این کار پزشک دست‌ها را در زیر اشعه فرابنفش_A قرار می‌دهد تا علائم اگزما را کمتر کند.
پیشگیری
در صورتی که مبتلا به درماتیت تماسی یا اگزما هستید، باید از عوامل و موادی که باعث تشدید علائمی‌مانند خارش می‌شوند دوری کنید!
اگر علت ایجاد خارش‌ها را نمی‌دانید، قبل از استفاده از کرم یا لوسیون، باید مقدار کمی‌از آن را روی قسمت کوچکی از پوستتان بمالید و بگذارید یک شب تا صبح، روی پوستتان بماند. در صورتی که کرم یا لوسیون باعث به وجود آمدن واکنش‌های پوستی نمی‌شوند، می‌توانید با خیال راحت آن را استفاده کنید.
کارهایی که می‌توانند از ایجاد خارش کف دست جلوگیری کند؛ عبارتند از:
- از دستکش‌هایی که از الیاف مصنوعی ساخته شده اند، استفاده نکنید! بهتر است از دستکش‌های نخی نرم و ملایم استفاده کنید.
- دستهایتان را با آب ولرم بشویید و از شستن دست‌ها با آب خیلی سرد یا خیلی گرم خودداری کنید!
- برای شستن دست‌ها، از صابون‌های بدون عطری که قدرت پاک کنندگی ملایم دارند، استفاده کنید.
- بعد از خشک کردن دست‌ها از کرم یا لوسیون مرطوب کننده، خصوصا کرم‌های حاوی روغن بیشتر استفاده کنید.
- از مرطوب کننده‌هایی که مخصوص مبتلایان به اگزما هستند استفاده کنید.
- در زمان کار با مواد شیمیایی یا شوینده‌ها، از دستکش استفاده کنید. اگر به دستکش‌های لاتکس حساسیت دارید، می‌توانید ابتدا یک دستکش نخی بپوشید و سپس دستکش لاتکس را روی آن بپوشید.
- از ضد عفونی کننده‌های ژل مانند استفاده نکنید! زیرا این ژل‌ها معمولا حاوی الکل هستند و باعث خشک شدن پوست دست می‌شوند.
و در آخر…
همان طور که در بالا گفتیم، مرطوب نگه داشتن پوست و عدم استفاده از موادی که باعث تحریک پوست می‌شوند، به درمان و جلوگیری از خارش کف دست کمک می‌کند.
اگر همراه با خارش کف دست علائمی‌مانند تنگی نفس دارید هرچه زودتر به پزشک یا اورژانس مراجعه کنید. این علائم می‌تواند نشانه‌های حساسیت شدید یا آنافیلاکسی باشد. در این مواقع مراجعه نکردن به بیمارستان می‌تواند زندگیتان را به خطر بیندازد.
در صورتی که علت خارش‌های کف دستتان را نمی‌دانید، برای فهمیدن آن می‌توانید به پزشک مراجعه کنید. پزشک با بررسی علائم درمان مناسبی برای آن انتخاب می‌کند.
منبع: وب سایت سلامت دکترچک